Monografia Ewolucja neutralności Szwecji w XX wieku, autorstwa Ryszarda M. Czarnego wydana w 2009 roku w Kielcach, odnosi się do historii kształtowania neutralności Szwecji oraz analizuje zmiany w polityce zagranicznej ostatniej dekady XX wieku. Autor prezentuje proces przemian polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Królestwa Szwecji na tle systemu ustrojowego oraz wyzwań, stawianych przez otoczenie międzynarodowe. Celem opracowania jest przegląd wybranych aspektów procesu ewolucji i przewartościowania zasad oraz własnego sposobu rozumienia podstaw doktryny neutralności, będącej elementem XX wiecznej polityki państwa szwedzkiego.
Praca składa się z ośmiu rozdziałów. W pierwszym zaprezentowano podstawowe kategorie definicyjne neutralności. W rozdziale drugim omówiona została geneza neutralności Szwecji. W kolejnych rozdziałach – mających charakter analizy historycznej autor przedstawił, w sposób chronologiczny, budowę, kształtowanie i ewolucję neutralności Szwecji. Rozdział szósty dotyczy wewnętrznych uwarunkowań polityki Szwecji, takich jak: przesłanki ustrojowe polityki państwa, układ sił społeczno-politycznych pod koniec XX w., uwarunkowania gospodarcze oraz potencjał obronny. Z kolei, w rozdziale siódmym analizie poddano pozycję Szwecji w środowisku międzynarodowym, w tym: dyskusję wokół zachowania neutralności w kontekście integracji z Unią Europejską. W rozdziale ósmym, któremu autor poświęcił najwięcej miejsca, zostały zaprezentowane priorytety polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na przełomie XX i XXI wieku, w tym m.in.: kwestie stosunków z NATO, Unią Zachodnioeuropejską, współpraca w regionie bałtyckim, czy działania na rzecz pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Całość zamyka zakończenie i bibliografia. Jak wskazuje autor układ treści opracowania jest dostosowany do potrzeb czytelnika
poszukującego, głównie humanisty, interesującego się prawno-politycznymi uwarunkowaniami stosunków międzynarodowych. Konstrukcja opracowania uzupełniona jest szeregiem przypisów, aneksów i dodatkowych informacji, co pozwala na całościowe ujęcie zagadnienia, wyodrębnienie głównych tendencji, osadzenie ich w kontekście społecznym, gospodarczym i politycznym końca XX wieku. Ponadto, publikacja jest kompendium
podstawowych informacji, nie tylko o faktach, ile o procesach międzynarodowych. Jak podkreśla autor: „to analiza skomplikowanej i wcale niejednoznacznej idei i ewoluującej praktyki neutralności poprzez aktywną politykę neutralności będącą składnikiem polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państwa”.
Magdalena Tomala
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach